پل شکسته

پل شکسته

هفدهم مرداد درایران،روز خبرنگار نامیده می شود.دراین روز،مقامات ذی ربط تلاش می کنند بنحوی از انحاء از خبرنگاران تجلیل کرده واز حرفه ی خطیر آنان سخن برانند.در تعبیر مدیران و مسئوولان، خبرنگاران پل ارتباطی بین آنان ومردم به حساب می آیند.مردم ، مسئوولان و خبر نگاران همگی می دانند که این پل شکستگی فراوان دارد که تنها با حمایت و وضع قوانین می تواند خطیر بودن این حرفه را تعریف کرده و چارچوب آن را مشخص کند. بدیهی است مدیران ،مسئوولان و خبرنگاران انتظاراتی از یکدیگر دارند که بسیار متفاوت است.اگر خبرنگاران بتوانند به وظیفه ی خطیر خویش که بیان حقایق،خواسته های مردم و یافته های خویش است را تبیین وبازگو کنند مدیران ومسئوولان تلاش خواهند کرد پاسخگو بوده وقانون ومقررات را نصب العین خویش قرار دهند.                                                                         

روزخبرنگار درهمه ی استان های کشور به تناسب ظرفیت آن ها برگزار گردید دراستان قم نیز چند نهاد تأثیرگذار به منظور تجلیل از خبرنگاران و حرفه ی خبر نگاری مراسمی برگزار کردند. برپایه خبرهای موجود شهرداری،نیروی انتظامی و استانداری استان قم از آن جمله بوده اند.بدون شک تجلیل از حرفه ی خبرنگاری بخودی خود ارزشمند، مفید و مؤثراست.در سخنرانی سخنرانان نهادهای فوق الذکر که اکثر آنان طبق روال همیشگی مدیران یا مسئوولان استانی اند همواره همان نکات کلی و کلیشه ای به چشم می خورد. نظیر عبارات ذیل . تعامل اصحاب رسانه وخبر نگاران با نهادها و مدیران باعث کاهش مشکلات جامعه شده و به سلامت جامعه کمک می کند.پردازش و نشر اخبار از رسالت مهم خبرنگاران بوده و اطلاع رسانی به موقع این قشر،بستر ساز رشد و تعالی جامعه می گردد.

از این موضوع با احتیاط عبور کرده و نیم نگاهی به مراسم بزرگداشت اصحاب رسانه که به مناسبت همین روز برگزار شد می افکنیم که ارتباط تنگاتنگ با مقدمه مزبور دارد مراسم فوق به همت اداره کل روابط عمومی استانداری قم برگزار گردید. این مراسم در سالن معصومیه ی استانداری قم با حضور استاندار مهندس پیریایی،فرماندار قم،شماری از مدیران ادارات،مدیران مسئوول مطبوعات استانی،سردبیران نشریات وخبرنگاران جراید مختلف برگزار گردید.در این مراسم گویندگان که از چند نشریه وخبرگزاری گزینش شدند،مشکلات و کاستی های موجود مطبوعات و رسانه های قم را فهرست کرده وبه تجزیه وتحلیل آن پرداختند. تعداد وشمار این مشکلات هم کم نبوده ونیست.با این فهرست بلند وطولانی گوشه هایی از شکستگی آن پل که برای مسئوولان پنهان بوده و یا که خواستند پنهان ونامعلوم باشد هویدا وآشکار گردید.یکی از مباحث مهم اصحاب مطبوعات عدم استقبال از مطبوعات محلی و استانی است.در این مراسم لازم بود این موضوع وموضوعاتی از این قبیل بطور جدّی مطرح ومورد نقد و بررسی و ریشه یابی قرار می گرفت. امّا متأسفانه چنین اتفاقی نیافتاده است.امّا در خلال مباحث مربوط به حوزه ی خبر و نشریات یک طرح در خصوص روزنامه بین المللی مطرح شده است که بسیار پسندیده ومنطقی بوده است وآن اینکه استان قم به دلیل ظرفیت های فوق العاده ای که دارد یک روزنامه ی بین المللی که در سراسر جهان انتشار یابد، داشته باشد.نظیر الحیات،طرح مزبورشاید مکرر در مکرر ابراز شده ولی با این اوصاف طرحی قابل ملاحظه می باشد.امّا پرسش اساسی این است که مقامات استان قم نتوانستند نیازهای مطبوعات و رسانه های محلی و استانی را برآورده سازند آیا می توانند نیازها وامکانات روزنامه بین المللی را برآورده وتأمین نمایند ؟

درآن مراسم باتوجه به اینکه تلاش گردید از هر نشریه اعم از مکتوب، الکترونیکی، شنیداری و دیداری از سه نفر دعوت به عمل آید تا در این جمع منسجم و کیفی از مشکلات خبر نگاران، مدیران مسئوول نشریات وعدم اقبال مردم نسبت به آن مورد بحث وتبادل نظر قرار گیرد با این وصف جمعیّت زیادی گرد هم آمده که نشان از تکثر رسانه و فقدان کیفیت دارد. بنظر می رسد همین امر موجب جمله ی طنزآمیز یکی از حضار گردید که گفت:همه ی اینان یعنی حضارحاضر در مراسم،نویسنده، گرداننده و خبرنگار مطبوعات هستند؟ پس خوانندگان قمی کیانند؟مراد و مقصود طنز پرداز این است که همه ی آن ها که درآنجا دور هم جمع شدند چه می نویسند؟ وبرای چه کسانی می نویسند ؟به عبارت واضح تر آنها مداح و توجیه گر اعمال و کردار مدیران و مسؤولان هستند یا خواسته ها، پرسش ها، نیازها و دغدغه های مردم را بازتاب می دهند؟یک نظر سنجی که با اسلوب و روش متعارف بعمل آمده وبلحاظ علمی اعتبار چندانی ندارد نشان می دهد مردم قم مطبوعات محلی را یا نمی شناسند ویا اگر می شناسند کمتر به مطالعه ی آن مبادرت می ورزند.نظر سنجی فوق الذکر که  از نقاط مختلف قم بعمل آمده علت آن را فقدان سرمقاله در امور گوناگون که بیانگر خط مشی نشریه محسوب می شود،عدم وجود یادداشت های تخصصی ،نداشتن گزارش های منتقدانه وبالاخره یک سویه بودن مطبوعات ونشریات بجای اطلاع رسانی می داند به عبارت دیگر پاسخ مردم این بود که مطبوعات ونشریات استان مشکلات،معضلات ونیازهای مردم را که گریبان آنان را می فشارد بازتاب نمی دهند.بلکه سرگرم درج سخنان تکراری مدیران و مسؤولان استان و کسانی که خود ،آنها را بزرگ و متنفذ می پندارند هستند.هنگامی که متون سخنان وحرف های مدیران ومسؤولان اعم از بلند پایه و دون پایه مورد بررسی و مطالعه قرار می گیرد چنین معنا ومفهومی به ذهن تبادر می کند و در نتیجه صحت آن نظر سنجی را برغم علمی نبودن مقرون به صحت می سازد.البته این تصور و برداشت در حوزه ی خبر و خبرنگاری واصحاب رسانه واضح تر و نمایان تر است.اینان در حوزه ی فوق همواره خود را ارشد پنداشته وهمیشه درصدد جهت دهی و تعیین خط مشی و تشریح وتبیین وظایف و تکالیف خبرنگاران هستند.بطوری که احساس می گردد اینان هیچ وظیفه ای در قبال رویدادها و اتفاقات پدید آمده برای خبرنگاران و مدیران مطبوعات ندارند.شماری از مقامات مسؤول رابطه ی خوبی با خبر نگاران نداشته و ندارند اگر خبرنگار یا رسانه ای اقدام به تمجید وستایش از حوزه کاری وی بنماید محبوب واگر اقدام به انتقاد وطرح نقاط ضعف کند مغضوب ومطرود خواهد بود. در نتیجه ملاک ومعیار خوبی و بدی رسانه و خبرنگارعلی  الظاهر با سلیقه، برداشت وخلق وخوی این دسته از مقامات تعبیر و تفسیر می گردد.استان قم بدلیل وجود افکار، اندیشه، سلیقه، برداشت ونوع تلقی از مفاهیم دینی ،موجب پیدایش حساسیت های گوناگون ومتنوعی هم شده است. به عقیده تحلیل گران همین حساسیت ها موجب کندی آهنگ آزادی بیان شده است. همه ی دست اندر کاران امور اجتماعی، فرهنگی، اجرایی، مطبوعاتی و رسانه ای بخودی خود می کوشند ضمن رعایت دقیق مفاد قوانین و مقررات،آن اصول نانوشته را نیز مراعات  کنند.اصول نانوشته که از آن به سانسور تعبیر می شود بسیاری برای پاره ای از مسائل و مصالح، فراتر از سانسور متعارف به خود سانسوری هم روی آورده و می آورند. مطبوعات هم از این قاعده مستثنی نبوده و نیست.اصحاب مطبوعات می کوشند ضمن اجرای قوانین ومقررات واحترام به همه ی سلایق به بیان حقایق ، خواسته ها و پرسش های مردم و بالاخره درج یادداشت وگزارش منتقدانه مبادرت ورزند.این شیوه با ساختار جامعه ی موصوف همخوانی چندانی ندارد.شاید همین امور ومسایلی از این دست ، پای مدیران  مطبوعات را به دادسرا و مراکز قضایی می کشاند.بدون شک و تردید مدیران مسئوول نشریات ونویسندگان همگی حق قانونی اشخاص حقیقی وحقوقی شهروندان را پذیرفته و به رسمیّت می شناسند و در صورت تضییع حقوق آنان به هر نحوی از انحاء از شکایت آنان به مراجع قضایی نگران نشده وهمواره بر اساس ماده 23قانون مطبوعات آماده دفاع از حیثیت و حقوق آنان وچاپ مطالب آن ها خواهند بود. مضافا براین قانون اساسی هم در اصل  34   شکایت ومراجعه به محاکم قضایی را حق شهروندان دانسته است.شکایتی درسال گذشته توسط یکی از اعضای شورای شهر قم از مدیر مسئوول هفته نامه گویه به عمل آمده  که نفس شکایت براساس قوانین مذکور از حقوق شهروندی است وهیچ اعتراض وخدشه ای به آن وارد نیست، اما پرسش اساسی آن است که چرا و به چه دلیل پرونده ی مطبوعاتی جهت تفهیم اتهام ویا تحقیق اولیه به اداره آگاهی ارسال می گردد؟! شکایت دیگری اخیرا از مدیر مسئوول هفته نامه گویه ونویسنده آن به دلیل چاپ گزارشی از روند احداث فرودگاه بین المللی قم در شماره (400) هفته نامه مذکور تحت عنوان«سرنوشت فرود گاه قم رابه مطامع اقتصادی گره نزنیم»توسط مجری طرح فرودگاه شده است.شکایت مذکوروهر شکایتی ازاین قبیل از حقوق شهروندی است واعتراضی به آن وارد نیست امّا ارجاع پرونده به اداره آگاهی با توجّه به اینکه این پرونده مطبوعاتی است سووال برانگیز است.پنج شنبه هفدهم مرداد همزمان با گرامیداشت روز خبر نگار بر پایه ی احضاریه ی اداره آگاهی مدیر مسئوول هفته نامه گویه به اتفاق نویسنده ی گزارش فوق الذکر جهت تفهیم اتهام به آن اداره مراجعه و ضمن تفهیم اتهام به پرسش های مطروحه پاسخ گفتند.این موضوع یعنی ارجاع پرونده مطبوعاتی به اداره آگاهی در جلسه ی بزرگداشت روز خبرنگار که توسط استانداری قم برگزار گردید مطرح شده است.مسئوولان حاضر در جلسه  که غالبا اصحاب مطبوعات، مدیران اجرایی وخبرنگاران بودند نسبت به این موضوع واکنشی نشان نداده اند و در رسانه های محلی هم بازتاب چندانی نیافت. معاون مطبوعاتی اداره کل فرهنگ وارشاد اسلامی قم به مشکلات عدیده خبرنگاران مانند مسأله بیمه، درآمد محدود، دوشغله بودن و قردادهای نامناسب اشاره کرده است واز مسئوولان خواست تا در رفع این مشکلات مجدانه تلاش کنند.هیچ یک از گویندگان به محدودیت های خبرنگاران، خطوط قرمز پیدا و پنهان و بالاخره فشارها و توصیه هایی مبنی بر این که این را بنویس و آن را ننویس نکرده اند.نویسندگی و تهیّه خبر در عرصه های گوناگون فشارهای روحی وروانی خاص خویش را در پی دارد این موضوع مستلزم وجود آزادی پس از نوشتن است بنابر این امنیت شغلی خبرنگاران موضوع مهمتری است که به تبع آن در ذهن تبادر می کند چنین موضوع وموضوعاتی از این قبیل دردستور کار برگزار کنندگان آن اجلاس نبوده است.آخرین واعظ و سخنران آن نشست مهندس کرم رضا پیریایی استاندار قم بود.وی با شیوه ای ماهرانه والگوگیری از گویندگان قبل از خویش به مشکلات حوزه ی خبرنگاری پرداخت.او با توجه به این که تنها یک سال استاندار قم بوده و از عدم انسجام روزنامه نگاران آگاهی کامل یافته اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی قم را مورد خطاب قرار داده و از آنان خواست مجدانه مطالبات خبرنگاران و اصحاب رسانه را پیگیری کند.او در بخشی از سخنان خویش باتوجه به همان شکاف ها خطاب به آنان به این نکته اشاره کرد که شما از من چه خواستید که من به شما پاسخ منفی داده باشم. وی همانند سایر مسئوولان، حرفه ی خبرنگاری را سخت و دشوار تلقی کرده و آنان را پل ارتباطی بین مردم ومسئوولان ارزیابی نمود. ایشان هیچ اشاره به این که مطبوعات رکن چهارم دموکراسی اند و وظایف ویژه وخاصی در برابر جامعه دارند نکرد. او از این که رسانه های استان قم انتقاد سازنده را سر لوحه کار خویش قرار داده اند واز تخریب وبی انصافی پرهیز می کنند ابراز خرسندی نمود.او خاطر نشان ساخت مدیران باید به پرسش های خبر نگاران پاسخگو بوده واطلاعات لازم را جهت نقد و بررسی در اختیار آنان قرار دهند.از مجموع مباحث مطرح شده می توان دریافت جلسات محدود استانی که مقامات آن از اختیارات کافی برخوردار نیستند نمی توان انتظار معجزه وتوقع شگفت انگیز در حل مشکلات خبرنگاران و اصحاب مطبوعات داشت.بعید بنظر می رسد اینگونه اقدامات آن پل شکسته را ترمیم سازد. بلکه باید تحول اساسی وتغییر شگرف در رویکرد مقامات بلند پایه کشور ایجاد گردد تا با وضع قوانین ومقررات ونگاه نونسبت به تاثیر مطبوعات بر جامعه و ارایه راهکارهای فراگیر زمینه ی توسعه ی مطبوعات وگردش آزاد اطلاعات تضمین و فراهم گردد.در این صورت مشکلات خبرنگاران و اصحاب جراید ساماندهی خواهد شد.

سیدمحمدحسین دریاباری  

      http://gooyeh-qom.com/?p=42&n=15&s=72&id=562