آوای وشتــــــــــــــــــــــــــــان

سید محمد حسین دریاباری هستم، روزنامه نگار ، نویسنده و مدیرمسئول نشریه گو یه در استان قم .تلفن تماس 09127625987 کانال تلگرام https://t.me/daryabary1339

آوای وشتــــــــــــــــــــــــــــان

سید محمد حسین دریاباری هستم، روزنامه نگار ، نویسنده و مدیرمسئول نشریه گو یه در استان قم .تلفن تماس 09127625987 کانال تلگرام https://t.me/daryabary1339

وحدت اسلامی از سخنرانی تا نهادینه سازی

وحدت اسلامی از سخنرانی تا نهادینه سازی


یکی ازمسایلی که قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران پیرامون آن بطورگسترده،فراگیر وآزادانه تأکید بعمل نمی آمد مسأله ی وحدت،انسجام،اتحاد ، همدلی واحترام متقابل به افکارواندیشه ها بوده است.درمیان فعالان سیاسی،اجتماعی ،فرهنگی ومدنی شماری از شخصیّت ها وموسسا ت حزبی خاص ،محدود وناآشناجهت دست یابی به اهداف تعیین شده باهواداران خویش دراین زمینه گفت وگومی کردند چرا که توصیه به وحدت همواره هنگامی ضرورت پیدا می کند که فضای جامعه باز بوده وخطر رخنه ی فکری وفیزیکی ازدرون وبیرون ، جامعه رامورد تهدید قرار دهد.پس از پیروزی انقلاب وتغییر فضای سیاسی،اجتماعی ،فرهنگی واقتصادی و نیز بروز افکار،سلایق واندیشه های متنوع وگوناگون وبه تبع آ ن بیان همه ی عقایدافکار،اندیشه هاوباور های استنار شده احتمال بروز وظهور پیامدهای تلخ وناگوارکه دشمنان ایران واسلام انتظار وتوقع آن راداشتند می رفت.از این روتوصیه وسفارش اکید به وحدت و همدلی درکشوری که دارای تنوع قومی ومذهبی  است  امری الزامی وحیاتی بوده است. امام خمینی(ره) دردومقطع اساسی همواره مردم را به وحدت، همدلی، اتحاد، انسجام وهمبستگی ملی فرا خواند.نخست در آغازشکل گیری انقلاب اسلامی تا به ثمر رسیدن وپیروزی آن.دوم دعوت به وحدت کلمه درجهت حفظ ونگهداری آن بدون شک وتردید این مقطع بسیار مهم،دشوار وخطیر بوده است.چرا که حامیان قدرت پیشین برای جبران شکست های  تحمیل شده ساکت وبی حرکت نخواهند ماند وزمینه را برای ایجاد شکاف واختلاف درمیان اقوام ومذاهب فراهم خواهند ساخت. همین امر موجب گردید تااساس وپایه های وحدت ملی رادرجامعه محکم واستوار سازد. ازآنجایی که امام خمینی همواره به آینده مسلمانان می اندیشیده وخود از منادیان ومعماران وحدت اسلامی بوده با توجه به کارکرد وشیوهای پیشین استکبار وعوامل مزدورش در ایجاد اختلاف باحربه هاوابزارهایی همچون مذهب وقومیت ، جامعه را دستخوش تنش واختلاف ننمایند  به نقطه مشترک واصل بنیادین وباوری که درجان ریشه دارد تمسک جسته است وآن پیامبررحمت وسالروز میلاد اوبوده است .که بنابه عقیده اهل سنت دوازدهم ربیع الاول وبنا به عقیده شیعه هفدهم همین ماه است.این هفته را به عنوان هفته ی وحدت اعلام کرده و فرمان به تقویت واجرای اساسی آن در همه ی ابعادوسطوح جامعه داده است .ایشان درتمام سخنرانی ها به مذمت وسرزنش عوامل تفرقه سازپرداخته وهمگان را به وحدت کلمه دعوت کرده است.مقام معظم رهبری نیز نه تنها در سخنرانی ها وپیام ها بر ایجاد وحدت وحفظ آن و در خصوص دوری از اختلاف، تفرقه وتنش تأکید کرده است .بلکه باصدور فتاوایی بر ضرورت  وحدت وپرهیز ازاختلاف  وتفرقه مبادرت ورزیده است بدیهی است در چنین شرایطی که قانون اساسی ورهبران کشوری اینگونه درنفی اختلاف وایجاد وحدت تأکید کرده وحقوق همه ی اقوام ومذاهب را برسمیّت میشناسد آن جامعه باید سر شار از محبت ،اعتماد وفضایی آکنده از مهر باشد .برپایه شماری از اصول قانون اساسی  ومبانی گرانسنگ دینی وتوصیه ی رهبران کشورمان  درحوزه ی وحدت  اقوام ومذاهب تشکل هایی در جهت تقویت آن تأسیس وتشکیل شده است.وسالانه هزینه های فراوانی برای موجودیت آنها صرف می شود .در این مقال به تأسیس این نهادها ومیزان موفقیّت وتأثیر گذاری آنها اشاره خواهد شد.درخصوص نهادهای مورد بحث پرسش های زیادی وجود دارد که ضرورت به بررسی و واکاوی فراوان می باشد.از جمله اینکه آیابرنامه های فعلی آنان پاسخگوی نیاز های امروزی منطقه می باشد؟اگر مقرر گردید برحسب ضرورت این  نهادها با همان ساختارگذشته وفعلی پابر جا بمانند باکدام برنامه؟آیا مسئولان وگردانندگان این قبیل  نهادها باپیشرفت ارتباطات وزیر ساخت های اطلاع رسانی تمایل به تغییر شیوه های خود نشان خواهند داد؟تشکل ها ونهادهایی که بزودی اسامی وفلسفه تأسیس ونیز قلمرو فعالیّت آنها خواهد آمد تعدادی از آنهادر داخل وخارج از ایران به منظور ایجاد وحدت ونفی تفرقه فعالیّت دارند وشماری از آنها مأموریت درمناطق قومی دارند وبالاخره برخی دیگر فعالیّت آنها معطوف به مناطق خاصی از ایران است.مجمع جهانی تقریب بین مذاهب اسلامی،شورای برنامه ریزی مدارس اهل سنت ،مرکز بزرگ اسلامی غرب کشور وبالاخره  نهادی به همین نام در شمال کشورازجمله انهااست. .یکی از محوریترین  فعالیت نهادها ی فوق زمینه سازی وتحقق بستری مناسب جهت  ایجاد وحدت  ومبارزه باعوامل تفرقه ساز است.در اینجا لازم است اشاره ای کوتاه به معنی ومفهوم وحدت گردد که باهویدا شدن آن ، مفهوم کریح اختلاف وتفرقه بخودی خود آشکار می شود .اگر این واژگان همانگونه که هستند معنی شوند واقشار مختلف مردم ونهادهایی که در این عرصه تلاش می ورزند این پیام را باز یابند، مراد ومقصود منادیان وحدت اسلامی  مشخص واهمیت روز افزونی خواهد یافت.بدون شک مسلمانان درتمام کشور های اسلامی وبه عبارتی همه ی جهان اسلام همواره مورد تهاجم غرب در زمینه های  گوناگون هستند،برای دفاع ازحریم جهان اسلام وحدتی قدرت ساز مورد نیاز است.منادیان وحدت وصاحبان اندیشه های تقریبی با الهام از قرآن وسنت نبوی برای پیشبرد  اهداف خویش ودستیابی به آن ، وحدت،امت اسلامی راکه بتواند در برابربد خواهان ید واحده گردد پیشنهاد می کند.صاحبنظران،واندیشمندان تقریب گرا که بسیاری از آنان مصلحان اجتماعی نیز به شمار می روند درخصوص وحدت اسلامی بر این باورند که مقصود از وحدت این نیست که از میان مذاهب اسلامی یکی را انتخاب وسایر مذاهب به کنار گزارده شوند ویااینکه مشترکات همه گرفته شده و مفترقات همه آنها به کنار رانده شود تا بااین شیوه مذهب جدیدی انتخاب گردد مراد ومقصود از (وحدت اسلامی) مطرح شده درکلام پیشگامان ومنادیان وحدت ، اتحادپیروان مذاهب گوناگون اسلامی است.باوجود اختلافات مذهبی دربرابر بیگانگان  است.مخالفان اتحاد ویکپارچگی مسلمانان برای اینکه از وحدت اسلامی مفهومی غیر منطقی وغیر عملی ساخته وآن راامکان ناپذیر جلوه دهند از آن به نام وحدت مذهبی توجیه وتفسیر می کنند تادر گام نخست باشکست مواجه گردد. بدیهی  است که منظور علمای روشن فکر اسلامی از وحدت اسلامی، متشکل شدن مسلمانان درصفی واحد برابر دشمنان مشترکشان می باشد. این دسته از دانشمندان معتقدند مسلمانان مایه ها ونقاط وفاق بسیاری در اختیار دارند که می تواند مبنای یک اتحاد بسیار محکم باشد. شماری ازمایه های وفاق عبارتند از جهان بینی مشترک ،فرهنگ مشترک وتمدن عظیم وباشکوه وبالاخره آداب ،رسوم وسنن اجتماعی قابل قبول که می تواند از آنها یک ملت واحده ساخته وقدرتی عظیم وهایل پدید آورد بنحوی که قدرتهای بزرگ جهان به ناچار دربرابرآنهاخضوع نمایند .این مهم درعصر کنونی یک ضرورت تلقی می  گردد. آیا نهادهای متنوع وبا امکانات انبوه  تاکنون توانسته اند این فرهنگ رادرجامعه مسلمین تزریق کنند؟ یکی از نهادهایی که درامرترویج وحدت اسلامی کوشش می کند مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی است که درسال 1368 هجری شمسی بطور رسمی باهدف تلاش برای آشتی دادن مذاهب  مختلف اسلامی  وایجاد تقریب بین دیدگاههای آنان تشکیل شد. گستره وقلمرو کاری مجمع ، برگزاری همایش های ملی وبین المللی به منظور نزدیکی فرق اسلامی نسبت به یکدیگر می باشد.مجمع مذکور تاکنون هرساله بااحتساب سال جاری27 کنفرانس وحدت تشکیل داده است.کارشناسان عقیده دارند برابرهزینه های سنگین کنفرانس ها نتایج ودست آوردهای آن بسیار اندک بوده است.تقریب از نظر مجمع جهانی مذاهب اسلامی ،عبارت است از نزدیک شدن  پیروان مذاهب اسلامی باهدف تعارف وشناخت یکدیگر به منظور دستیابی به تألف واخوت دینی براساس اصول مسلم ومشترکات اسلامی .مجمع می کوشد تا سطح آشنایی وتعمیق تفاهم بین پیروان مذاهب اسلامی واحترام متقابل ورشته های  اخوت اسلامی مسلمانان را بدون هیچگونه تمایزی از لحاظ تعلقات فرقه ای ، قومی یا ملی آنان به منظور رسیدن به امت واحده اسلامی ارتقاء بخشد .مجمع تقریب مذاهب نتوانست در میان دولت های  کشورهای اسلامی نفوذ کندتااز این رهگذر ارتباط بیشتری بامردم برقرار سازد .اگر چه توانست باشماری از وزیران این کشورها درحوزه اوقاف،فرهنگ،هنر وتبلیغات رابطه برقرار کرده وآنان را بصورت فردی  به ایران دعوت کند .از آنجایی که این دعوت هافردی بوده آن وزیران غالبا مسلوب الاختیار وبصورت یک میهمان به ایران سفر کرده اند.بسیاری از کارشناسان همواره یک پرسش وسوال را بلد کرده وحتی درکنفرانس های وحدت اسلامی همان مجمع ویارسانه های دیگرمطرح کرده ومی کنندکه چراکنفرانس های وخدت اسلامی همیشه ودرطول این سنوات درایران برگزار گردیده است ؟.این پرسش شاخه های دیگری هم دارد وآن اینکه شاید  دولت های سایر  کشور های اسلامی باچنین کنفرانس هایی موافق نیستند بنابر این تمایلی هم برای هزینه های آن ازخود نشان نمی دهند. بسیاری از خود خواهند پرسید مگر ایران  باوحدت اسلامی درتعارض بوده یاآن را نقض کرده که مقامات این مجمع اصرار برای اجرای  آن درایران دارند؟ همچنین محتمل است  که این مجمع نتوانست بر روی دولت ها تأثیر بگذارد .در نتیجه  مجمع مذکور باشماری از اشخاص  و لجنه های علمی وموسسات فقهی محدود شده است.سوال دیگری که ذهن ناظران  امور فرهنگی وخبری را مشغول کرده این است که مجمع  جهانی تقریب باداشتن  کنفرانس سالانه ،خبرگزاری،چاپ کتب به چند زبان وگرد آوری متفکران تقریبی درداخل ایران وخارج از کشور توفیق چندانی درامر ایجاد وحدت وکاهش اختلاف نداشته است. چرا وبه چه دلیل کماکان همان راه را که طی سالها پیموده ادامه می دهد؟ وکمترین تغییری درخط مشی  واستراتژی خویش پدید نمی آورد. مسأله ی دیگر اینکه میزان موفقیّت مجمع درایران درچه سطحی بوده ومی باشد؟آیا مجمع توانست درمیان نخبگان مذاهب اسلامی اعم از دانشگاهیان وعالمان مذاهب اسلامی  جای پایی باز کند تا همگی دست دردست هم داده ودر کمال مساوات وبرابری برای رشد وتعالی ایران اسلامی گام موثری بردارند؟نکته دیگری  که نباید از آن غافل شد این است که اعضای مجمع تقریب از کشور های خارجی ، کسانی اند که بلحاظ نفوذ در داخل کشورشان بامشکل مواجه اند یا بدلیل عضو اپوزیسیون بودن مورد خشم دولت خویش هستند ویادرمیان مردم خویش فاقد هوادار می باشند.یکی از نهادهایی که درامور اهل سنت فعالیّت می کند دبیر خانه شورای برنامه ریزی مدارس علوم دینی اهل سنت است. این شوراوسایر زیر مجموعه هایش بیش از 7 سال است که تشکیل گردیده گفته می شود فلسفه تشکیل این مجموعه  رسیدگی  به دغدغه ها،مشکلات ومسائلی است که نمایندگان ولی فقیه درمناطق سنی نشین با  آن مواجه اند.این تشکیلات ابعاد گسترده ای دارد که جای بحث وبررسی آن در این مقال نیست.ولی آنچه مسلم است این است که نهاد تازه شکل گرفته می تواند با مشورت از نخبگان منطقه ای، اساتید دانشگاه ونمایندگان مردم در مناطق سنی نشین یادچار اشتباه نگردد ویا آن را به حداقل برساند. این تشکل وتشکل های  مشابه آن ،هرچه به مردم نزدیکتر شوند می توانند در ایجاد وحدت وکاستن اختلاف تأثیر بسزایی داشته باشند.

در برخی از مناطق ایران که برادران اهل سنت سکونت دارند تشکل هایی در جهت رسیدگی به امور روحانیان آنان دایر گردیده است. یکی از این تشکل ها که قدمتی سی ساله دارد مرکز بزرگ اسلامی غرب کشور است. نظیر آن را با اندک تفاوتی در سیستان و بلوچستان و استان گلستان می توان یافت. مرکز بزرگ اسلامی غرب کشور مستقر در استان کردستان ، آذربایجان غربی را نیز تحت پوشش خویش دارد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی بر حسب ضرورت جهت ساماندهی وضع روحانیون و طلاب اهل سنت منطقه ، مرکز بزرگ اسلامی غرب کشور در سال 1360 تاسیس گردیده است. گفته می شود این مرکز به منظور تقویت بنیه علمی روحانیون ، پرورش اساتید، گردآوری نخبگان در حوزه دین تشکیل شده است. اکنون پس از سی سال بسیاری تردید دارند که این نهاد بر مبنای اصلی خویش شکل گرفته و یا اصولا در اهداف خویش به توفیقاتی دست یازیده است؟

این مرکز با در اختیار داشتن مساجد و امور مربوط به آن توانست اندکی خود را در میان مردم جای دهد. پس از آنکه وظایف این تشکل بسان گوشت قربانی با سایر نهادهای رسمی مانند اوقاف و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و نیز سازمان تبلیغات تقسیم شده گرد و غبار غربت بر چهره مرکز بزرگ اسلامی غرب کشور نشست تشکل مزبور می توانست در امر وحدت فعالانه تر گام بردارد، اما فاصله آن با نهادهای مردمی و نمایندگان مردم موجب شد نفوذ خویش را بیش از پیش به دیگران واگذار کند. با تغییراتی که در دهه ی نود در استان کردستان پدید آمد نشانه ها و علائم بهبود اوضاع را نوید می داد. پس از مدتی کوتاه شورای برنامه ریزی مدارس علوم دینی اهل سنت بر این نهاد بلحاظ برنامه ریزی وبودجه تسلط یافت. حال باید دید مرکز بزرگ اسلامی غرب کشور می تواند به رسالت ذاتی خویش که بدان اشاره گردید، جامه عمل بپوشاند. یکی از نکات شگفت انگیز اینکه با توجه به وظیفه ذاتی مرکز مورد اشاره در امر وحدت در این سی وچندسال ،اخیرا اعلام گردید که برای نخستین بار ستاد هفته ی وحدت در استان کردستان تشکیل شده است ودرطول سال فعال خواهدبود .برپایه همین خبراثری ازردپاوحضورنهادهای مردمی ویاسازمان های مردم نهاددران مشاهده نمی شود. بهر تقدیر مساله وحدت و یکپارچگی بسیار مهم است، امید است همه ی نهادهای ذیربط و مورد اشاره در خصوص آن فعالانه تر عمل نمایند.

25|10|1392

سید محمد حسین دریاباری

http://gooyeh-qom.com/?p=42&n=58&s=278&id=2003

http://gooyeh-qom.com/pdf/newspaper_pdf/4-451.pdf